Qəbələ Zirvəsi göstərdi ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı artıq yeni geosiyasi reallıqlarda formalaşan müstəqil güc mərkəzidir
Zirvədə səsləndirilən əsas məsələlərdən biri türk coğrafiyasının qlobal nəqliyyat və enerji marşrutlarında artan roluna həsr olunmuşdu. Azərbaycan bu gün həm Şərq–Qərb, həm də Şimal–Cənub dəhlizlərinin aparıcı iştirakçısına çevrilib. 2022-ci ildən bəri Orta Dəhlizlə yükdaşımaların 90 faiz artması regionun tranzit gücünün sürətlə yüksəldiyini göstərir. Xəzərin ən böyük ticarət donanması, yaxın illərdə gücü ildə 25 milyon tona çatacaq Ələt Beynəlxalq Ticarət Limanı, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu, 9 beynəlxalq hava limanı, regionun ən böyük yükdaşıma aviaşirkəti və digər amillər layihələr türk dünyasını birləşdirən real iqtisadi keçid funksiyasını yerinə yetirir. Zəngəzur dəhlizi isə bu sistemin strateji tamamlayıcısı kimi çıxış edir. Dövlətimizin başçısının qeyd etdiyi kimi, Zəngəzur dəhlizi həm Orta Dəhliz, həm də Şimal-Cənub Dəhlizi çərçivəsində yeni nəqliyyat arteriyası və ikinci marşrut kimi mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Prezident İlham Əliyevin çıxışında enerji siyasəti həm strateji, həm də ekoloji aspektdən təhlil olunub. Azərbaycan bu gün 14 ölkəyə qaz ixrac etməklə regionun enerji sabitliyinin təminatçısı rolunu oynayır. Bununla yanaşı, bərpaolunan enerji sektorunun inkişafı Türk dünyasının yaşıl keçid modelini formalaşdırır. 2030-cu ilə qədər enerji istehsalının 40 faizi alternativ mənbələrdən əldə ediləcək. Bu amillər həm enerji təhlükəsizliyi, həm də ekoloji sabitlik baxımından mühüm dönüş nöqtəsidir. TDT ölkələri arasında qarşılıqlı sərmayələrin həcmi 20 milyard dolları ötüb. Bütün bunlar birliyin inteqrasiyasının real iqtisadi göstəricilərlə təsdiqləndiyini göstərir.
Türk dünyasının gələcəyi yalnız iqtisadi və siyasi maraqlarla deyil, ortaq kimlik və tarixi yaddaşla müəyyən olunur. Azərbaycan Prezidentinin 1926-cı ildə Bakıda keçirilən Birinci Türkoloji Qurultayın 100 illiyinin TDT çərçivəsində qeyd olunması barədə təklifi bu istiqamətdə böyük mədəni hadisə olacaq. Həmin təşəbbüs ortaq dil, elm, ədəbiyyat və təhsil layihələrinin gücləndirilməsinə, gənc nəslin türk kimliyini daha dərindən dərk etməsinə xidmət edəcək. Bu faktorlar mədəni diplomatiyanın yeni mərhələsinin əsasını qoyur.
Dövlətimizin başçısı çıxışında, həmçinin işğaldan azad edilmiş ərazilərin bərpasında qardaş ölkələrin dəstəyini vurğulayıb. Füzuli, Ağdam və Cəbrayılda türk dövlətlərinin yardımı ilə inşa olunan məktəblər, mədəniyyət ocaqları və məscidlər Türk həmrəyliyinin bariz nümunəsidir. Bu layihələr bir daha sübut edir ki, Türk birliyi yalnız siyasi və iqtisadi mexanizm deyil, həm də mənəvi və emosional güc mənbəyidir. Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun bərpası türk həmrəyliyinin humanist mahiyyətini dünyaya nümayiş etdirən unikal modeldir.
Qəbələ Zirvəsi göstərdi ki, Türk Dövlətləri Təşkilatı artıq yeni geosiyasi reallıqlarda formalaşan müstəqil güc mərkəzidir. Prezident İlham Əliyevin çıxışı bu birliyin gələcək strategiyasını aydın və sistemli şəkildə nümayiş etdirir. Sülhə, tərəqqiyə və davamlı inkişafa yönəlmiş strateji məsələlər Türk dünyasının XXI əsrdə qlobal siyasətin mühüm dayaqlarından birinə çevriləcəyini göstərir. Qəbələdən başlayan bu mərhələ türk dövlətlərinin həmrəyliyi, özünəinamı və strateji uzaqgörənliyin parlaq təcəssümüdür.
Həsən Abulov – Zərdab Rayon Ağsaqqallar Şurasının sədr müavini
