Bu gün ibadətə bağlı olan bir çox müsəlmanın belə Avropa ölkələrində yaşamağı seçməsi təsadüfi deyil. İnsan təbiəti firavanlıq, sabitlik və təhlükəsizlik axtarır. Bu şərait harada daha güclüdürsə, insanların ora yönəlməsi də təbii haldır. Buna görə bir müsəlmana “Səudiyyədə, Pakistanda, İranda yaşamaq istəyərsən, yoxsa İsveçdə, Finlandiyada, Almaniyada?” deyildikdə, çox vaxt ikinci seçim üstün tutulur.
Bu seçimin əsas səbəblərindən biri bir çox islam ölkəsindəki ictimai həyatın və idarəetmənin Quranda təsvir olunan ədalət, şəffaflıq və mərhəmət prinsiplərindən uzaqlaşmasıdır. Məzhəblər arasındakı parçalanma, siyasi maraqlar naminə dinin manipulyasiya olunması, sosial ədalətsizlik kimi hallar islam dəyərlərinin mahiyyətini gündəlik həyatda görünməz edir.
Halbuki İslam insanın fitrətinə uyğun dindir: azadlıq, rifah, ləyaqət, ədalət və balans üzərində qurulub. Lakin bəzi məzhəblərin zamanla ifrata sürüklənməsi nəticəsində din ya sərtlik, ya matəm, ya da düşmənçilik çərçivəsində təbliğ edilir. Bu isə insanın daxili ehtiyacları olan firavanlıq, rahatlıq və psixoloji balansla uyğun gəlmir.
Avropa ölkələrinin seçilməsinin səbəbi oraların dini daha yaxşı yaşatması deyil, insan üçün sağlam və stabil həyat şəraiti yaratmasıdır. Dindar insanlar üçün isə belə mühit ibadəti daha rahat və maneəsiz şəkildə yerinə yetirməyə imkan verir.
Digər mühüm səbəb bəzi islam ölkələrində din adına görülən, lakin İslamın əsl mahiyyətinə uyğun olmayan ayinlərin, sərt təbliğatların mövcudluğudur. Təhrif olunmuş dini mesajlar və nifrətə köklənmiş çağırışlar insanları dindən uzaqlaşdırmasa belə, dini mühitin içində özlərini sıxılmış hiss etmələrinə səbəb olur. Çünki bunlar Allahın buyurduğu mərhəmət, gözəllik və ədalət prinsipləri ilə üst-üstə düşmür.
Nəticədə ibadət əhli belə yaşam tərzi üçün islam ölkələrini deyil, rifahı yüksək və dünyəvi dövlətləri seçir. Onların məqsədi dinlərini tərk etmək deyil; əksinə, dini daha sakit, sabit və təzyiqsiz mühitdə yaşamaqdır. İnsan üçün psixoloji rahatlıq və sosial təhlükəsizlik ibadətə yönəlməkdə mühüm rola malikdir.
Bu vəziyyət, islam ölkələrində nümunəvi, ədalətli və şəffaf idarəetmənin formalaşmadığı müddətcə dəyişməyəcək. Din cərəyanların maraqlarından ayrılıb öz təməl mahiyyəti – mərhəmət, ədalət və balansla təbliğ olunmadıqca, insanlar təbii olaraq rifah və firəvan həyatın yüksək olduğu ölkələrə yönəlməyi davam etdirəcəklər və ya ən azından arzu edəcəklər.
Elyar Bağırov
