Bölgədə infrastrukturun yenidən qurulması, Toğanalı-Kəlbəcər-İstisu avtomobil yolunun tikintisi
Kəlbəcər rayonunun işğaldan azad olunması Azərbaycanın iqtisadi, strateji və sosial inkişafına yeni bir mərhələ açdı. İşğaldan azad edilən bütün ərazilərdə olduğu kimi, Kəlbəcərdə də ilkin məqsədlərdən biri bölgənin infrastrukturunu tamamilə yenidən qurmaq, müasir standartlara uyğun bərpa etmək və regionu ölkənin iqtisadi sisteminə sürətli şəkildə inteqrasiya etmək oldu. Bu sahədə həyata keçirilən ən irimiqyaslı layihələrdən biri Toğanalı–Kəlbəcər–İstisu avtomobil yolunun tikintisidir.
Bu yol həm strateji, həm iqtisadi, həm də turizm baxımından bölgənin gələcək inkişafının əsas sütunlarından biri sayılır. Ümumi 82 kilometr uzunluğa malik olan bu avtomobil yolu I, II və III texniki dərəcələrə uyğun olaraq inşa edilir və yolun müxtəlif hissələrində iki, üç və dörd hərəkət zolağı nəzərdə tutulub. Bu, yolun həm təhlükəsizliyini, həm də intensiv hərəkətə hazır olmasını təmin edən mühüm mühəndislik həllidir.
Yolun 56 kilometrlik hissəsini Toğanalı–Kəlbəcər, 26 kilometrlik hissəsini isə Kəlbəcər–İstisu istiqaməti təşkil edir. Artıq tikintinin 87 faizi tamamlanıb. Bu göstərici layihənin böyük surətlə və yüksək mühəndis dəqiqliyi ilə həyata keçirildiyini göstərir. Yol şəbəkəsinin formalaşdırılması təkcə nəqliyyat əlaqələrini bərpa etmir, eyni zamanda Kəlbəcərin iqtisadi dirçəlişinə, turizm potensialının açılmasına və bölgədə yeni yaşayış məntəqələrinin formalaşmasına böyük imkan yaradır.
Layihənin ən mühüm və ən çətin mühəndislik hissələrindən biri yol üzərində tikilən 5 tuneldir. Bu tunellərin ümumi uzunluğu 25,9 kilometrdir, bu da Azərbaycanın tunel inşaatında yeni rekordlar deməkdir. Tunellər xüsusilə Murovdağ silsiləsinin mürəkkəb relyefi nəzərə alınaraq layihələndirilib. Qar, buzlanma, sərt dağ iqlimi və yüksək dağlıq ərazilər mühəndislik işlərini daha da çətinləşdirsə də, layihə uğurla həyata keçirilib.
Bu tunellər arasında ən böyük və mühüm olanı Murovdağ tunelidir. Yolun 13,5-ci kilometrliyində inşa edilmiş və 11,7 kilometr uzunluğa malik bu tunel bölgənin nəqliyyat tarixində əlamətdar hadisədir. Artıq tunelin texniki açılışı həyata keçirilib. Murovdağ tuneli yalnız Azərbaycan üçün deyil, dünya mühəndisliyi üçün də önəmli layihədir. Uzunluğuna görə bu tunel dünyanın 18-ci, Avropanın 5-ci, MDB ölkələrinin isə ən uzun avtomobil tunelidir. Tunelin 2 gediş və 2 gəliş olmaqla 4 hərəkət zolaqlı olması onun həm təhlükəsizliyi, həm də intensiv nəqliyyat hərəkətinə hazır olduğunu göstərir.
Bu yolun tikintisi bir neçə hədəfə xidmət edir. İlk növbədə, Kəlbəcərə fasiləsiz, təhlükəsiz və sürətli nəqliyyat əlaqəsi yaradılır. Bu, bölgəyə qayıdacaq əhali üçün əlçatanlığı təmin edir. İkincisi, İstisu kimi turizm zonalarının inkişafına böyük imkan açılır. Üçüncüsü, Kəlbəcər və Laçın istiqamətində strateji hərbi-logistik dəhliz formalaşır. Dördüncüsü, kənd təsərrüfatı, sənaye və xidmət sektorlarının inkişafına güclü təkan verilir.
Nəticə etibarilə, Toğanalı–Kəlbəcər–İstisu avtomobil yolu təkcə bir nəqliyyat xətti deyil; bu yol bölgənin dirçəlişinin, sosial-iqtisadi canlanmasının və Azərbaycanın mühəndislik gücünün bir simvoludur. Bu layihə Kəlbəcərin gələcəyinə inamın və dövlətin ərazilərin bərpasına göstərdiyi diqqətin bariz təzahürüdür.
Zərdab rayon Həsən bəy Zərdabi muzeyinin direktoru Vəfa Bayramova
