Azərbaycanın zəngin qaz yataqları ölkəyə dünyanın bir çox ölkələrinə təbii qaz ixrac etməyə imkan verir
Azərbaycanın qaz ehtiyatları ölkənin enerji strategiyasının əsas dayaqlarından biri olmaqla həm daxili enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində, həm də beynəlxalq bazarlara çıxışında mühüm rol oynayır. Zəngin qaz yataqları, müasir infrastruktur, geostrateji mövqe və çoxtərəfli enerji diplomatiyası sayəsində Azərbaycan bu gün dünyanın bir çox dövlətlərinə təbii qaz ixrac edən etibarlı tərəfdaş kimi tanınır. Azərbaycan Xəzər dənizi hövzəsinin ən mühüm qaz yataqlarına malik ölkələrindən biridir. “Şahdəniz”, Abşeron, Ümid–Babək və digər iri qaz-kondensat strukturları ölkənin uzun müddət ərzində qaz hasilatını davam etdirməsinə imkan verir. Xüsusilə “Şahdəniz-2” layihəsi Azərbaycanın qaz ixracı potensialını misli görünməmiş dərəcədə artırmış, ölkəni regional qaz mərkəzinə çevirmişdir. Azərbaycanın təbii qazı beynəlxalq bazarlara təhlükəsiz və fasiləsiz şəkildə çatdırması üçün müasir infrastruktur yaradılıb. Bu sistemin əsasını aşağıdakı magistral boru kəmərləri təşkil edir: Bakı–Tbilisi–Ərzurum qaz kəməri, Cənub Qaz Dəhlizi (TANAP və TAP daxil olmaqla), Qafqaz regionu üzrə yeni genişləndirilmiş qaz nəqli marşrutları. Bu boru xətləri vasitəsilə Azərbaycan qazı Gürcüstan, Türkiyə, İtaliya, Yunanıstan, Bolqarıstan, Rumıniya və digər Avropa ölkələrinə çatdırılır. İxrac marşrutlarının çoxşaxəli olması Azərbaycanın enerji təhlükəsizliyini və bazarlara fleksibil çıxışını təmin edir. Son illərdə Avropanın enerji xəritəsi dəyişdikcə Azərbaycanın rolu daha da artıb. Avropa İttifaqı enerji mənbələrinin şaxələndirilməsi siyasətini həyata keçirərkən Azərbaycan onun üçün etibarlı tərəfdaşa çevrilib. Cənub Qaz Dəhlizi Avropaya alternativ, sabit və uzunmüddətli qaz tədarükü imkanı yaradır, beləliklə Azərbaycan qitənin enerji təhlükəsizərinin gücləndirilməsində strateji əhəmiyyət kəsb edir. Qazın ixracı Azərbaycan üçün həm böyük iqtisadi gəlir mənbəyidir, həm də xarici siyasət üçün güclü alətdir. Enerji satışından əldə edilən vəsait ölkənin iqtisadi modernləşməsinə, sosial proqramların maliyyələşməsinə və infrastruktur layihələrinin inkişafına yönləndirilir. Bundan əlavə, qaz ixracının uğurlu olması Azərbaycanın beynəlxalq nüfuzunu artırır və onu qlobal enerji dialoqlarının fəal iştirakçısına çevirir. Abşeron yatağında qaz hasilatının genişləndirilməsi, “Ümid–Babək” layihələrinin inkişafı, həmçinin Xəzər akvatoriyasında aparılan geoloji-kəşfiyyat işləri Azərbaycanın yaxın onilliklərdə də qaz ixracatçısı kimi mövqeyini qoruyacağını göstərir. Bununla yanaşı, yaşıl enerji ilə bağlı yeni layihələr, hidrogen istehsalı və elektrik enerjisinin ixracı üzrə planlar Azərbaycanın enerji sektorunu daha da diversifikasiya edir. Azərbaycanın zəngin qaz yataqları, müasir infrastruktur və çevik enerji siyasəti ölkəyə dünyanın bir çox ölkələrinə təbii qaz ixrac etməyə real imkan yaradır. Bu, həm Azərbaycanın iqtisadi gücünün artırılmasına, həm qlobal enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsinə, həm də ölkənin beynəlxalq aləmdə strateji rolunun möhkəmlənməsinə xidmət edir. Azərbaycan yaxın illərdə də etibarlı və məsuliyyətli qaz tədarükçüsü kimi qlobal enerji bazarında aparıcı mövqeyini qoruyacaq.
Veteran müəllim Vəfadar Niftəliyev.
