xeberaz.info
Son günlərdə erməni hərbçiləri iki ölkənin şərti sərhədləri çərçivəsində Azərbaycan mövqelərini daha çox atəşə tuturlar. Eyni zamanda Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi zonadan qanunsuz erməni silahlı dəstələrin qalıqları yenidən Azərbaycan ərazilərini atəşə tutmağa başlayıblar.
Əgər sərhəddə müharibədən sonrakı atışmalar təsadüfi deyilə bilərsə, Qarabağ separatçılarının çoxdan bəri atəş açmadıqlarını və onların yenidən aktivləşməsinin səbəbi sual doğurur: Irəvanın planlarında nə dəyişdi?
Noyabr ayının üç həftəsində Ermənistan Silahlı Qüvvələri Azərbaycanla sərhəddə 9 odlu təxribat həyata keçirib. Onlardan beşi Azərbaycan Qarabağında atışma ilə müşayiət olunub, bu ərəfədə isə yalnız Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdiyi zonadan qanunsuz erməni silahlı dəstələrinin qalıqları atəş açıb, sərhəddə isə sakitlikdi.
Qarabağda altı təxribatın hamısı 8 noyabr tarixindən sonra, yəni Azərbaycanın Qarabağ müharibəsində Qələbə Günündən sonra törədilib. Lakin bunu Ermənistanın təslim olmasının ikinci ildönümü ilə bağlamaq o qədər də doğru olmaz, bu digər hadisə ilə bağlıdır.
Noyabrın 9-da axşam Rusiya prezidenti Vladimir Putin, Azərbaycan prezidenti İlham Əliyev və Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan tərəfindən Qarabağ müharibəsinin başa çatması ilə bağlı Üçtərəfli Bəyanatın imzalanmasının ikinci ildönümündə Paşinyana zəng edərək qarşıdakı sammiti, İrəvanda KTMT dövlət başçılarının görüşümü müzakirə edib. Həmin gün Rusiya liderinin bu tədbirdə iştirak etmək üçün Ermənistana gələcəyi rəsmən elan olundu, Ermənistan hökumətinin mətbuat xidməti Putinin səfərinin iki gün olacağını və noyabrın 22-də başlayacağını bildirdi.
payızda Qarabağ separatçılarının Rusiya sülhməramlılarının arxasından bu ilk atışları telefon danışığından bir müddət əvvəl yayıldı və iki həftə sonra sistematik xarakter aldı. Qeyd etmək vacibdir ki, Azərbaycan ordusunun qanunsuz erməni silahlı dəstələrin qalıqları ilə son əhəmiyyətli döyüşü hələ avqustun əvvəllərində, Irəvan Laçın dəhlizinin marşrutunun dəyişilməsinə mane olmağa çalışarkən baş vermişdi. O zaman Bakı «Qisas» əməliyyatını keçirib və Laçın rayonundan yaraqlıları vurub çıxarmışdı. Eyni zamanda, iki ordunun müharibədən sonrakı ən böyük döyüşü sentyabrın 13-14-də baş vermişdi və nəticədə Qarabağda tam saktlik yaranmışdı və bu sakitlik göründüyü kimi noyabrın 9-da Paşinyan Putinə zəng edənə qədər davam etmişdi.
Bu faktların müqayisəsi açıq nəticəyə gətirib çıxarır – separatçılar Qarabağ iqtisadi rayonunda Azərbaycan qoşunlarını təkcə bununla yox, Vladimir Putinin İrəvana səfərinə istinad edərək təxribat törədirlər. Gözləmək olar ki, həm bu gün, həm də sabah Rusiya lideri Zvartnotsda yerə enəndə, hətta KTMT sammiti zamanı erməni silahlıları Azərbaycan Silahlı Qüvvələrini cavab atəşi açmaq üçün Rusiya sülhməramlılarının müvəqqəti yerləşdirildiyi zonadan atəş açacaqlar. Mümkün qədər ağır döyüşə başlamaq, ideal olaraq – rus sülhməramlı kontingentini hücuma məruz qoymağa çalışacaqlar. Sərhəddə də eyni cəhdin edilməsi tamamilə mümkündür.
Təxribatların mənası aydındır – Nikol Paşinyan rejimi hələ də Rusiyanı onun Azərbaycana qarşı revanşist planlarında iştirak etməyə məcbur etmək istəyir. Burada iki istiqamət var – Qarabağ və sərhəd. Birincisinə gəldikdə, Irəvan Qarabağda separatçı layihəni qorumaq üçün yol axtarır, müvafiq olaraq Rusiyadan 2025-ci ilin payızından sonra Xankəndi ətrafındakı zonada sülhməramlıların işini davam etdirməyə razılıq lazımdır. Rusiya Sülməramlı Kontingentinin orada qalıb-qalmayacağına yalnız Azərbaycan qərar verə bilər və Ermənistan hakimiyyəti Moskvanı hansısa yolla bu məsələdə Bakıya təzyiq göstərməyə sövq etməyə çalışır.
Sxem sadədir: Qarabağda erməni yaraqlıları dava salır –> bu bir müddət davam edir –> Rusiya sülhməramlıları atəşi dayandırmağa çalışırlar –> erməni silahlıları döyüşü dərhal dayandırır –> Paşinyan Putinə deyir: “Bax, Vladimir Vladimiroviç, necə sənə ehtiyacımız var.” Nikol Paşinyan rejiminin nəyə arxalandığı tam aydın deyil, çünki bütün bu manipulyasiya quruculuğu adi gözlə görünür. Azərbaycan tərəfinin ancaq mütənasib cavab verdiyi erməni tərəfinin əməllərinin cinayətkarlığı aydın olduğu üçün Moskvanın Bakıya sualla getməyə heç nə yoxdur.
Sərhəd istiqamətinə gəlincə, İrəvana KTMT sammiti kontekstində Ermənistan-Azərbaycan nizamlanmasına dair saxta gündəliyi gücləndirmək üçün sərhəddə atışmalara ehtiyac var. Bildiyiniz kimi, Azərbaycan qoşunları Ermənistan ordusu üçün sərfəli mövqelərə keçməyincə Ermənistan sərhədi delimitasiya etmək istəmir. İlk baxışdan bu tələbin heç bir məntiqi yoxdur, çünki onun fikrincə, İrəvana rəsmi şəkildə və qansız şəkildə istədiyinə nail olmağa imkan verəcək ən çətin bölmələrin dəqiq müəyyənləşdirilməsidir. Amma əslində Nikol Paşinyan rejimi sadəcə olaraq sərhədin delimitasiyası da daxil olmaqla müharibədən sonrakı ona sərfəli görünməyən bütün məsələləri dondurmaq istəyir.
Bəlkə də belə davranış revanşizmin passiv forması kimi səciyyələndirilməlidir. Qarabağ müharibəsində təslim olandan iki il sonra Ermənistan hakimiyyəti məğlubiyyətini etiraf etmək istəmir, Üçtərəfli Bəyanatın icrasına təxribat törədir və Azərbaycan Vətən Müharibəsi başlamazdan əvvəl əldə etdiklərini maksimum dərəcədə qoruyub saxlamağa çalışır. Gücsüz bir təcavüzkarın revanşizmi belə görünür – o, heç nə edə bilməz (və müharibədən sonrakı təxribatlarda erməni qoşunlarının hər məğlubiyyəti bunu sübut edir), lakin o, yenə də təslim olmur və ən azı hərəkətsizliyi ilə sınaqdan keçirməyə çalışır. boş söhbət, sülhün başlanmasını gecikdirmək.
rəvanda KTMT sammiti keçiriləcəyi təqdirdə Nikol Paşinyan rejiminin planı iki ölkənin şərti sərhədində KTMT qoşunlarının yeridilməsinə qədər təşkilatın digər üzvlərindən qəti şəkildə Azərbaycana qarşı çıxmağı tələb etməkdir. Ermənistanın baş naziri bunu Ermənistanın təşkilatdan çıxması təhlükəsi altında edəcək və Rusiya, Belarus, Qazaxıstan, Qırğızıstan və Tacikistan liderlərinə daha çox təzyiq göstərmək üçün güllələnmək lazımdır, desin: “Bax, bizə hücum etdilər. , bizi qoru!”. Əlbəttə ki, bu manipulyasiya da ağ iplərlə tikilir. KTMT-nin qeyri-erməni üzvləri istisnasız olaraq Azərbaycanın tərəfdaşları və müttəfiqləridir və onların rəhbərliyi Cənubi Qafqazda həqiqətən nələrin baş verdiyini yaxşı bilir.
Buna baxmayaraq, Nikol Paşinyan Vladimir Putin, Aleksandr Lukaşenko, Kasım-Jomart Tokayev, Sadır Japarov və Emoməli Rəhmona təzyiq göstərməyə çalışacaq. Bundan nə çıxar, sabah günortadan sonra görə bilərik. Proqnoz heç bir şey deyil. Amma yenə də sərhəddə və Qarabağda atışma olacaq.